De ovulatie of eisprong berekenen

Wat is het?

De ovulatie of eisprong is het moment waarop een rijpe eicel uit zijn follikel barst, uit de eierstok springt en in de eileider terecht komt. We spreken van een sprong omdat de eierstok niet rechtstreeks in verbinding staat met de eileider maar met een vlies onder de eitrechter hangt.

De eicel moet als het ware een sprongetje maken om in de eileider terecht te komen. Via de eileider gaat het richting de baarmoeder. De eicel doet daar een tijdje over. Enkel tijdens de eerste 12 tot 24 uur na de eisprong kan de eicel bevrucht worden door een zaadcel. Daarna is de kans zo goed als nul om zwanger te worden. De zaadcellen van de man blijven zo’n 5 dagen leven in het lichaam.

Wanneer? Hoe kan ik de eisprong berekenen?

De eisprong maakt deel uit van de menstruele cyclus en vindt ongeveer twee weken voor het einde van elke cyclus plaats. Je kunt het tijdstip van de eisprong berekenen op heel wat manieren. Op vruchtbaarheidstesten.be vind je er enkele terug. Heel wat vrouwen hebben een onregelmatige cyclus, voor hen is het moeilijker om het exacte moment van de ovulatie vast te stellen.

Basisformule menstruatiecyclus

Vrouwen met een regelmatige cyclus – of met heel kleine periodieke verschillen – kunnen heel eenvoudig het moment van hun eisprong berekenen. Zoals hierboven vermeld gebeurt de eisprong twee weken voor het einde van de menstruele cyclus. Wanneer je weet wanneer je cyclus begint kan je aan de slag met de onderstaande basisformule. (Het begin van je cyclus is de eerste dag waarop je ongesteld bent.)

Datum Eisprong = Begindatum cyclus + Gemiddelde lengte cyclus in dagen – 14 dagen

Algemeen kunnen we de vruchtbaarheid op deze manier voorstellen:

• 6 dagen voor de eisprong: Zeer lage kans op bevruchting
• 5 dagen voor de eisprong: Lage kans op bevruchting
• 4 dagen voor de eisprong: Matige kans op bevruchting
• 3 dagen voor de eisprong: Matige kans op bevruchting
• 2 dagen voor de eisprong: Hoge kans op bevruchting
• 1 dag voor de eisprong: Hoge kans op bevruchting
• Dag van de eisprong: Hoge kans op bevruchting
• 1 dag na de eisprong: Enkel kans tijdens de eerste uren
• 2 dagen na de eisprong: Geen kans op bevruchting

Je kunt de datum van de eisprong online berekenen met handige tools op:

Mamaenmeer
Babyplaza
Vruchtbaarheidscalculator
Vruchtbare periode berekenen

De eisprong berekenen met de temperatuurmethode

Voor koppels die zwanger willen worden is de temperatuurmethode een handig hulpmiddel om te bepalen wanneer de eisprong plaatsvond. Hoe gaat het precies in zijn werk? Onderzoek wijst uit dat de eisprong gepaard gaat met een minimale temperatuurswijziging van 0,2 graden. Bij deze methode meet je als vrouw gedurende 3 tot 4 cycli dagelijks je lichaamstemperatuur. Het enige wat je nodig hebt is een digitale thermometer, de temperatuurmethode is dus veel goedkoper dan een ovulatietest. Een ander voordeel is het feit dat ook vrouwen met een onregelmatige cyclus aan de hand van de temperatuurswijziging een goed idee kunnen krijgen van hun vruchtbare dagen.

Meet vanaf het begin van je cyclus elke morgen op hetzelfde uur je lichaamstemperatuur en plaats de resultaten in een tabel of cycluskaart. Er zijn gesofisticeerde thermometers op de markt die dit automatisch voor jou doen. Op het einde van elke cyclus plaats je de gegevens in een overzichtelijke grafiek. Na een aantal cycli zal je een duidelijke regelmaat waarnemen in de temperatuurswijziging na de eisprong. Je bent vruchtbaar vanaf de temperatuurswijziging tot 24 uur erna.

En daarmee zijn we gekomen aan het grootste nadeel van de temperatuurmethode. Wanneer je de wijziging opmerkt komt vrijen waarschijnlijk al te laat. Daarom is het aangewezen om deze methode te combineren met de controle van het cervixslijm. Het verlies van eiwitachtig cervixslijm wijst erop dat je vruchtbare dagen zijn aangebroken, de temperatuurswijziging bevestigd de ovulatie.

Enkele tips en instructies (volg deze zeker op, zo niet verlaagt de betrouwbaarheid van de temperatuurmethode aanzienlijk):

• Gebruik een thermometer met twee cijfers na de komma.
• Meet je temperatuur rectaal of oraal.
• Meet je temperatuur elke ochtend op hetzelfde tijdstip voor je opstaat. Zorg ervoor dat je thermometer binnen handbereik klaarligt, bijvoorbeeld op je nachtkastje.
• Meet je temperatuur in nuchtere toestand, eet of drink niets op voorhand.
• Het waarnemen van lichte schommelingen is normaal, de lichaamstemperatuur is immers sterk beïnvloedbaar. Ziekte, alcoholgebruik en de inname van medicijnen kunnen je lichaamstemperatuur beïnvloeden. Om alle schommelingen te kunnen verklaren is het aangewezen om dergelijke zaken op je cycluskaart te vermelden.
• Houd je cycluskaarten goed bij. Ze zijn een handig hulpmiddel voor de huisarts of gynaecoloog wanneer je bij hen terecht komt na een jaar tevergeefs proberen om zwanger te worden.

Varentest

De eisprong berekenen via de varentest – of speekseltest – is een bekende methode om het moment van de eisprong te bepalen. Bij deze test gebruik je een kleine microscoop om je speeksel te analyseren. Dergelijke microscopen kan je kopen bij de apotheker, vaak zijn ze gemaakt in zakformaat en in lipstickvorm. Ga als volgt te werk. Plaats een druppel speeksel op het glasplaatje van je microscoop en laat het drogen. Bekijk en analyseer het speeksel. Wanneer je een varenpatroon waarneemt ben je waarschijnlijk vruchtbaar. Zie je stipjes, dan ben je op dat moment onvruchtbaar. Hoe dichter bij de eisprong, hoe duidelijker het varenpatroon. Dit heeft te maken met een toename van het hormoon oestrogeen.

Er is al heel wat onderzoek verricht naar de betrouwbaarheid van de test, zowel door de fabrikanten als door onafhankelijke instanties. Als we de resultaten van de onafhankelijke onderzoeken bekijken kunnen we stellen dat de varentest een weinig betrouwbare methode is, in tegenstelling tot wat de fabrikanten ons proberen wijs te maken. Tests wijzen bijvoorbeeld uit dat bij vrouwen die volgens de varenmethode op een bepaald moment onvruchtbaar zijn, er wel degelijk een eisprong plaatsvindt. Wanneer we ook de hoge kostprijs in acht nemen is de varentest niet bepaald een aanrader.

Ovulatietest

De ovulatietest is waarschijnlijk de meest betrouwbare en ook vrouwen met een onregelmatige cyclus kunnen met deze test de eisprong berekenen. De ovulatietest wordt net zoals de zwangerschapstest uitgevoerd met urine. Het spoort de concentratie van het luteïniserend hormoon (LH) op in het lichaam. Dit hormoon staat in voor de groei en rijping van de eicel in de eierstok. Eén tot twee dagen voor de eisprong is er een duidelijke stijging waarneembaar in de LH-concentratie (de LH-piek). Dit moment wordt door de ovulatietest duidelijk aangegeven. Wanneer je in de 24 tot 48 uren die hierop volgen geslachtsgemeenschap hebt, is de kans groot dat je zwanger wordt. Dan vindt namelijk de eisprong plaats. Ovulatietests zijn 99% nauwkeurig en kan je kopen bij de apotheker.

Kan ik dit voelen? Wat zijn de symptomen?

Een ovulatie gaat gepaard met een aantal lichaamsveranderingen. Voor heel wat vrouwen zijn die merkbaar, voor sommigen niet. Hieronder vind je een reeks symptomen die je kunt ondervinden vlak voor of tijdens de ovulatie.

• Ovulatiepijn – Veel vrouwen hebben last van ovulatiepijn en kunnen de eigenlijke eisprong voelen. Ovulatiepijn is het duidelijkste symptoom dat er op wijst dat de eisprong er aan komt. De pijn valt te omschrijven als een stekende pijn in de onderbuik ter hoogte van de linker of rechter eileider. De duur van ovulatiepijn varieert van enkele uren tot een hele dag.
• Lichaamstemperatuur stijgt
• Verandering van het cervixslijm – Een verandering van de hoeveelheid en structuur van het cervixslijm dat je vagina verlaat is een duidelijk symptoom van de eisprong. Wanneer het cervixslijm draderig en eiwitachtig is, dan ben je in je meest vruchtbare periode.
• De baarmoedermond ligt hoger in de schede, je kunt het moeilijker voelen
• De baarmoedermond staat wat open en voelt zachter aan
• Toename van het luteïniserend hormoon (LH) (Dit kun je meten met een ovulatietest.)
• Verhoogd libido – Heel wat vrouwen hebben een verhoogde zin in seks tijdens de ovulatieperiode, iets wat te maken heeft met de hormoontoename in het bloed.
• De aanwezigheid van een varenpatroon in het speeksel (bij bepaalde vrouwen)

Ik heb geen of een onregelmatige eisprong. Kan ik mijn eisprong berekenen?

Een groot aantal koppels heeft last van vruchtbaarheidsproblemen, bij vrouwen hebben deze problemen veelal te maken met de ovulatie. Er is geen of een onregelmatige eisprong, wat veroorzaakt kan worden door;

• Hormonale problemen – Als gevolg van een slecht werkende hypothalamus of hypofyse kunnen er hormonale problemen optreden. Hierbij worden de eierstokken niet gestimuleerd door het follikelstimulerend hormoon (FSH) en het luteïniserend hormoon waardoor de ovulatie niet plaats vindt. Ook de hormonale wisselwerking tussen de hypofyse en de eierstokken kan aan de basis liggen van het probleem. Dit laatste kan veroorzaakt worden door het Polycysteus Ovarium Syndroom (PCOS).
• Slechte werking van de eierstokken – Als gevolg van veroudering of ziektes zoals endometriose waarbij het baarmoederslijmvlies zich buiten de baarmoeder aan verschillende organen hecht.
• Stress – Stress kan ervoor zorgen dat de eisprong incidenteel niet plaats vindt.

Wanneer een vrouw in de vruchtbare periode van haar leven geen ovulatie heeft, dan spreken we van anovulatie. Deze diagnose wordt bij 20 tot 25 procent van koppels met vruchtbaarheidsproblemen vastgesteld. De behandeling bestaat uit het innemen van medicijnen, in het uiterste geval gaat met over tot in-vitrofertilisatie (IVF). Wens je meer informatie over vruchtbaarheidsproblemen?

Lees hier de tien tips om zwanger te worden.